Šta biste pomislili kada bih vam saopštila vest da su uragani sa ženskim imenima smrtonosniji od onih sa muškim? Iako se nadam da bi mnogi od vas bili skeptični, šta bi se desilo kad bih vam rekla da je u pitanju istraživanje objavljeno u međunarodnom časopisu koji pripada najvećoj mogućoj naučnoj kategoriji? Iako istraživanja pokazuju da bi vam posle konstatacije da se do date vesti došlo putem naučnog istraživanja skeptičnost značajno opala, nadamo se da vam ova vest i dalje budi dovoljno veliku sumnju da nastavite sa čitanjem ovog teksta.

Pre pet godina su Jung, Shavitt, Viswanthan i Hilbe objavili rad pod nazivom “Female hurricanes are deadlier than male hurricanes” u časopisu koji se zove PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States). U pitanju je časopis sa impakt faktorom 9.5, što znači da je veoma citiran, da je u njemu jako teško objaviti i da bi kategorija kojoj pripada trebalo da predstavlja garant izvrsnosti objavljenih naučnih istraživanja. Laičkim jezikom rečeno, da su Skiner, Gaus ili Ajnštajn živi, oni bi objavljivali u časopisima te kategorije, pošto viša ne postoji. Vratimo se sada na članak koji su urednici ovog međunarodnog časopisa prepoznali kao dovoljno dobro sproveden i teorijski utemeljen da bi bio deo jednog od nekoliko brojeva izdatih u 2014. godini.

U ovom radu autori istražuju razloge zbog kojih se pokazuje da u poslednjih šesdeset godina u Sjedinjenim Američkim Državama u proseku više žrtava ima nakon uragana koji nose ženska imena. Kako ova grupa autora tvrdi, osobe imaju tendenciju da procenjuju uragan sa ženskim imenom kao manje opasan i da se u skladu sa tim slabije pripreme za opasnosti koje slede. Razlog povećanom broju žrtava kod ženskih imena uragana je što je manje verovatno da će ljudi preuzeti mere zaštite, budući da ženski uragan smatraju benignijim. Dakle, broj žrtava u uraganima objašnjavaju rodnim stereotipima. Autori idu i korak dalje i nakon samo jedne sprovedene studije, tvrde “menjajući ime uragana Čarli u Elois može se skoro utrostručiti broj žrtava”.   Ovo istraživanje je prenelo više od 10 hiljada svetskih medija, a među njima i novosadski 021, vesti.rs, kurir, pa čak i zvanični sajt hrvatske nacionalne meteorološke stanice.

Šta se desilo za ovih pet godina, osim što smo poverovali u rezultate ove studije? Već nekoliko dana nakon objavljivanja ovog članka, meteorolog Eric Holthaus, pokazuje da ukoliko bi se samo iz uzorka izbacio najjači od svih uragana pod imenom Sandy, uragani sa muškim imenima bi bili smrtonosniji od onih sa ženskim imenima. Zatim je usledio niz članaka kojim istraživači pokazuju da su autori bili pristrasni u biranju uzorka i statističke metode, i da se originalni rezultati ne mogu ponoviti. Kako navode autori ovih članaka, Jung i njegovi koautori su izabrali uzorak i iz godina kada su svi uragani imali ženska imena, koristili su samo atlantske, a ne i pacifičke uragane, nisu uzeli u obzir brzinu vetra i objektivnu opasnost od pojedinačnih uragana, a pristrasno su koristili i statističke analize. Brojni autori u narednim godinama nisu uspeli da ponove njihove nalaze, šta više veoma lako su ih oborili.

Na kraju, budući da je Sandy ime koje se koristi i za osobe muškog i ženskog pola, rezultati ovog istraživanja bi lako mogli biti u pravcu toga da su uragani sa muškim imenom smrtonosniji, samo ukoliko bi se Sandy uračunao u muški uzorak. Što i dalje ništa ne znači o opasnostima i rodnim stereotipima vezanim za “muške” uragane!